Dysk SSD - co to jest i jak działa? Wszystko co musisz wiedzieć

Dysk to podstawowy i niezbędny element naszego komputera. Wyjaśniamy więc czym jest oraz jak działa dysk SSD.

Co to jest dysk SSD?

Dość często możemy natknąć się w internecie na pojęcie „dysk twardy”. Mało kto wie jednak, że nie każdy dysk będzie dyskiem twardym. Termin ten jest poprawny jedynie, jeśli opisujemy modele HDD. Czym w takim razie są dyski SSD?

Dysk SSD to nośnik danych wykorzystujący pamięć flash. Tak naprawdę, pod względem technicznym jest to urządzenie zbliżone znacznie bardziej do pendrive’a niż do dysku twardego, wykorzystującego aluminiowy talerz. Za zapis i odczyt odpowiadają zamiast niego tutaj kości pamięci i kontroler umożliwiający równomierne zapisywanie danych pomiędzy nimi.

Jak działa dysk SSD?

Budowa dysku HDD jest względnie prosta – mamy talerz, mamy głowicę i mamy kontroler odczytujący z nich dane. Dysk SSD to jednak znacznie bardziej zaawansowane technologicznie urządzenie. W jego środku znajdziemy, tak jak już wspominaliśmy, kości pamięci flash NAND. Obecnie wykorzystuje się technologię 3D NAND (nazywaną również V NAND). Opiera się ona na warstwowym umieszczaniu na sobie pojedynczych kości pamięci, tworząc jednolity system.

Pamięć flash ma jedną niesamowicie ważną właściwość, która umożliwia dyskom SSD poprawne działanie – nie zeruje się po odłączeniu zasilania. W tradycyjnej pamięci ulotnej (czyli na przykład RAM) do przechowywania danych służą pary kondensator-tranzystor. Wymaga więc ona ciągłego zasilania. W pamięci flash dane przechowywane są za to na dwóch tranzystorach. Jeden z nich pełni rolę sterownika, a drugi bramki. Bramka magazynuje w sobie ładunek elektryczny i wywiera wpływ na sterownik – dzięki temu można zapisać w nich jedną wartość, a konkretniej 0 lub 1. W przypadku usuwania danych wystarczy za to impuls o wysokim napięciu.

Każdy kość pamięci flash składa się z miliona, a nawet miliarda takich par tranzystorów. W pojedynczym dysku SSD znajdziemy oczywiście wiele pojedynczych kości, nałożonych na siebie.

Rodzaje dysków SSD

Rodzaje dysków SSD możemy wyróżnić na podstawie dwóch niezależnych od siebie kategorii. Pierwszą z nich jest rodzaj kości pamięci flash. Wyróżniamy wtedy następujące modele:

Rodzaj pamięci

MCL, czyli Multi Layer Cell – to najpopularniejsze modele wykorzystujące komórki dwubitowe. Cechuje je niska cena produkcji i wysoka żywotność. Niestety, nie są to najpojemniejsze modele.

TLC, czyli Triple Layer Cell wykorzystują natomiast komórki trzybitowe. Ich niewątpliwą zaletą jest znacznie większa pojemność niż w przypadku MCL. Są jednak przez to nieco mniej żywotne i wolniejsze.

QLC, czyli Quad Layer Cell to najnowsza generacja dysków SSD. Są to najpojemniejsze ze wszystkich modeli, ale jednocześnie są najmniej żywotne.

Rodzaj złącza

Kolejną kategorią, na którą możemy podzielić dyski SSD są ich złącza. Ponownie jak w poprzednim przypadku wyszczególniamy tutaj 3 różne modele.

Dyski SSD SATA to najstarsze ze wszystkich modeli, wciąż są jednak bardzo szeroko wykorzystywane w komputerach na całym świecie. Złącze te pozwala jednak maksymalnie na transfer z prędkością 600 MB/s. Jeśli nie ogranicza wasz budżet zdecydowanie warto wybrać coś innego.

Następcą złącza SATA jest popularne obecnie M.2. Zależnie od magistrali są w stanie osiągać prędkości od 4000 MB/s (PCIe 3.0 x4) aż do 8000 MB/s (PCIe 4.0 x4). Oczywiście, są przez to niestety droższe. Warto również pamiętać, że do osiągnięcia takich prędkości niezbędna jest również płyta główna wspierająca ten standard.

Ostatnia kategoria złącza to PCI-e. Teoretycznie dyski SSD są w stanie osiągać dzięki niemu prędkość do 16 GB/s, wymaga to jednak bardzo specjalistycznego sprzętu. W większości przypadków nie będą się one dla nas różniły pod względem prędkości od dysków ze złączem M.2.

SSD czy HDD? – wady i zalety

Od dawna przyjęło się, że dysk SSD jest znacznie lepszy od modelu HDD. Czy to aby na pewno prawda? Cóż, w dużym skrócie odpowiedź na to pytanie brzmi zdecydowanie tak. Nie oznacza to jednak, że są pozbawione wad. Niemniej jest ich naprawdę mało i prawdopodobnie jedyną z nich którą musimy się przejmować jest po prostu cena.

Przede wszystkim, dyski SSD są znacznie pojemniejsze i szybsze od dysków HDD. Wynika to z prostego powodu – HDD cierpią z powodu czysto fizycznych ograniczeń związanych z procesem odczytu i zapisu danych. W pewnym momencie szybciej i pojemniej być nie może – dotarliśmy do technologicznej ściany.

Dysk SSD jest więc zwyczajnie szybszy i pojemniejszy, a to dwie najważniejsze cechy takiego urządzenia. Pamiętajmy jednak, że kiedy porównamy najsłabszej jakości SSD do dobrego HDD to wynik ten nie zawsze będzie na korzyść tego pierwszego.

Kolejna niewątpliwa zaleta dysków SSD również wynika z przewagi konstrukcyjnej nad nośnikami HDD. Pamięć flash jest znacznie odporniejsza na zakłócenia mechaniczne zwane też znacznie prościej uderzeniami. Upadek takiego nośnika nie musi oznacza jego bezpowrotnego zniszczenia – to dość wytrzymałe urządzenia! Przy okazji, są też zwyczajnie żywotniejsze – znacznie rzadziej samoistnie przestają działać.

Sprawdź też:
Karta graficzna do 500 zł – najlepsze modele w 2023
Dysk HDD – co to jest i jak działa dysk twardy?