Jak wybrać dysk SSD? Zobacz najważniejsze parametry

Po co Twojemu komputerowi SSD?

Montaż SSD w swoim komputerze to niewątpliwie jedno z najlepszych ulepszeń, w jakie można zainwestować, aby znacznie poprawić jego wydajność, prędkości odczytu i osiągnąć niespotykany dla wielu użytkowników komfort pracy. Jednak – tak jak w przypadku każdej nowej technologii – minie jeszcze wiele czasu, zanim potencjalni użytkownicy zrozumieją, jakie korzyści wynikają z tej na pierwszy rzut oka kosztownej inwestycji.

Dodatkowym utrudnieniem w momencie wyboru właściwego dla nas SSD jest też rosnąca w zastraszającym tempie oferta. Ilość dostępnych produktów i parametrów, pomnożona dodatkowo przez ilość zastosowań, na potrzeby których kupujemy dysk SSD sprawia, że wybór takiego produktu jest dla wielu z nas nie lada wyzwaniem. Wraz z Goodram, polską marką pamięci komputerowych i pamięci flash, opowiemy o dyskach SSD i doradzimy jaki z nich wybrać.

Co to właściwie jest SSD i czym się różni od klasycznego dysku twardego?

Dyski SSD (z ang. Solid State Drive) to rodzaj pamięci masowej, wykorzystywanej do przechowywania danych w naszych komputerach. Do niedawna taką rolę pełniły jedynie tradycyjne dyski twarde (HDD), jednak z uwagi na dynamiczny postęp technologii informatycznych, z czasem okazało się, że tak wiekowa technologia nie spełnia wymagań stawianych przez dzisiejszy e-świat.

Tradycyjne dyski HDD przechowują dane na dyskach (talerzach), do zapisu wykorzystując ruchomą głowicę. W dużym uproszczeniu: za każdym razem, kiedy chcemy uzyskać dostęp do naszych danych, głowica przesuwa się po powierzchni kręcącego się dysku, wyszukując interesujące nas dane. Przeciętny dysk twardy jest w stanie wykonać około 100 operacji odczytu i zapisu na sekundę (IOPS), a dostęp do danych zajmuje mu do 15 milisekund.

SSD z kolei pozbawiony jest jakichkolwiek elementów ruchomych, które zastąpione są pamięcią NAND flash, pozwalając na wykonywanie do 100 000 operacji odczytu i zapisu na sekundę. Ogranicza to jednocześnie czas dostępu do danych nawet ponad 100-krotnie (do 0,1 milisekundy).

Różnice w konstrukcji niosą ze sobą również szereg innych korzyści. Brak ruchomych części SSD sprawia, że jest on zdecydowanie bardziej wytrzymały na fizyczne uszkodzenia, co pozwala zminimalizować ryzyko utraty danych w przypadku wstrząsu czy upadku. SSD są też zdecydowanie bardziej energooszczędne, co ma bezpośredni wpływ na wydłużenie czasu pracy na baterii laptopa.Dodatkowym atutem, wynikającym z użycia pamięci flash, jest możliwość znacznego ograniczenia fizycznego rozmiaru dysku względem tradycyjnego formatu 2,5”. Ze względu na elastyczność w rozmieszczeniu komponentów powierzchnia SSD może być nawet do 90% mniejsza od tradycyjnego dysku. Dzięki temu możliwe jest zamontowanie dysku nawet w najcieńszych ultrabookach lub komputerach stacjonarnych typu All-in-One, mieszczących całą konstrukcję w obudowie monitora.

Czym różnią się od siebie SSD?

Każdy dysk SSD posiada szereg cech i parametrów, które określają jego docelowe zastosowanie. Mają one wpływ na wydajność, niezawodność, kompatybilność, a ostatecznie cenę. Jak więc wybrać dysk SSD, który będzie spełniał nasze oczekiwania i jednocześnie nie obciąży naszego domowego budżetu?

Podstawowym parametrem, na który należy zwrócić uwagę przy zakupie dysku, jest jego kształt i interfejs. Aktualnie ponad 60% SSD sprzedawanych w sklepach dostępne jest w formacie 2,5” ze złączem SATA III. Dzięki temu, że standard ten jest już na rynku od dłuższego czasu, umożliwia on prostą migrację z tradycyjnych dysków twardych, które w większości dostępne są w takim właśnie standardzie, zapewniając jednocześnie prędkość więcej niż zadowalającą.

Dodatkową korzyścią interfejsu SATA jest jego kompatybilność ze starszymi generacjami (nazywana również kompatybilnością wsteczną). SSD z interfejsem SATA III możemy bez obaw umieścić w komputerze z interfejsem SATA II lub SATA I. Oznacza to, że dysk SSD sata mogą być montowane z sukcesem nawet w komputerach, które mają już ponad 14 lat, bo tyle minęło od wprowadzenia standardu SATA na rynek. Warto jednak pamiętać, że ze względu na niższą przepustowość interfejsów SATA I i SATA II (szybkość odczytu kolejno 150 MB/s i 300 MB/s), podłączenie nowego SSD do starszego komputera może ograniczyć jego prędkość.

Kolejną cechą, na jaką trzeba zwrócić uwagę przy wyborze właściwego SSD, jest jego obudowa. Większość dysków w formacie 2,5” posiada obudowy o grubości 7mm. Ze względu na to, że wiele laptopów (szczególnie tych starszych generacji) posiada zatoki montażowe na dyski o grubości 9,5mm, warto przed zakupem zweryfikować, czy do dysku dołączona jest wkładka dystansująca. Zagwarantuje ona kompatybilność niezależnie od głębokości zatoki (7mm czy 9,5mm). To, jakie złącze posiadamy, można sprawdzić w instrukcji swojego komputera lub płyty głównej.

Wydajność SSD

Innym parametrem – przez wielu uważanym za najważniejszy – jest wydajność dysku. Określa ona, jak szybko nasz komputer będzie reagować na nasze zapytania i wpływa na ogólną wygodę korzystania z komputera i komfort codziennej pracy. Wydajność wyrażona jest dwoma różnymi parametrami. Pierwszym, określającym przepustowość, z jaką nasz dysk będzie wykonywać operacje na plikach, jest prędkość dysku w megabajtach na sekundę (MB/s), określana osobno dla odczytu i zapisu.

Współczesne dyski SSD SATA III umożliwiają  prędkość odczytu na poziomie 500 MB/s, co jest wartością nawet 5 razy wyższą niż dyski talerzowe z tym samym złączem. Z kolei dyski SSD oparte o złącze PCI-e z interfejsem NVMe są jeszcze szybsze, osiągając szybkość odczytu nawet do 5GB/s. Taką prędkość docenią szczególnie profesjonaliści, dla większości użytkowników całkowicie zadowalająca będzie jednak ta oferowana przez złącze SSD SATA III.

Kolejny parametr – liczba operacji wejścia /wyjścia na sekundę (IOPS) – wskazuje liczbę operacji, jakie nasz dysk może wykonać w trakcie jednej sekundy. Podobnie jak w przypadku prędkości, parametr IOPS specyfikuje się osobno dla odczytu i zapisu danych. Przeciętne nośniki SSD oparte o interfejs SATA III osiągają parametr IOPS na poziomie 50 000, a najszybsze dyski SSD są w stanie przetwarzać nawet 100 000 operacji w sekundę. Dla porównania, dzisiejsze dyski talerzowe dedykowane użytkownikom domowym wykonają jedynie 100 operacji na sekundę.

Analizując wszystkie te parametry należy pamiętać, że specyfikacje podawane przez producentów są możliwe do osiągnięcia w ściśle określonych warunkach, a zatem różne testy odwzorowują różne scenariusze pracy dysków. Niektóre dyski są w stanie utrzymać określony parametr przez dłuższy czas, podczas gdy inne osiągną daną prędkość tylko chwilowo. Bardziej wymagający użytkownicy powinni więc – porównując ze sobą kilka dysków – zwrócić uwagę na metodologię ich testowania i porównywać wyniki testów przeprowadzonych w tych samych programach.

Niezawodność i wytrzymałość SSD

Przejdźmy teraz do niezawodności, która jest szczególnie istotna dla osób przetwarzających duże ilości plików lub przechowujących istotne dane. Żywotność dysku, dla wielu użytkowników najważniejsza, określana jest tajemniczo brzmiącymi parametrami TBW i MTBF i bezpośrednio wynika z rodzaju użytego komponentu NAND flash. Najpopularniejszymi w tej chwili komponentami używanymi w SSD są te wykonane w technologii TLC (Triple-Level-Cell) oraz MLC (Multi-Level-Cell), a także nowe QLC (quad-level cells). 

Nośniki oparte na QLC są wyraźnie tańsze od konkurencyjnych, jednak użytkownicy mają spore obawy, co do ich żywotności. Komponenty TLC oferują wydajność i niezawodność, która powinna być wystarczająca dla przeciętnego użytkownika. Bardziej wymagający użytkownicy, oczekujący od swojego dysku SSD wyższej stabilności i komfortu pracy, powinni skupić się na dyskach w technologii, o którą coraz trudniej - MLC, oferującej większą wydajność i niezawodność.

Powróćmy teraz do skrótów: parametr TBW (Total Bytes Written) określa żywotność dysku wyrażoną w gigabajtach. Ilość zapisywanych przez użytkowników danych w trakcie dnia jest bardzo zróżnicowana i może wahać się w zakresie od kilkuset megabajtów do kilkudziesięciu gigabajtów. Parametr TBW dla dysków opartych o pamięci TLC powinien być wystarczający dla przeciętnych użytkowników nawet długo po okresie trwania gwarancji, który dla tych produktów wynosi zazwyczaj 3 lata.

Dyski SSD oparte o pamięci MLC posiadają parametr TBW często znacznie przewyższający wymagania przeciętnych użytkowników. Ich producenci często zapewniają swoim użytkownikom 5-letnią gwarancję, dając im jednocześnie pewność, że dysk ten będzie dział zdecydowanie dłużej. Porównując ofertę poszczególnych producentów należy mieć też na uwadze, że wielu z nich ogranicza okres gwarancyjny także parametrem TBW. Oznacza to, że gwarancja nie jest uznawana, jeżeli użytkownik przekroczy określoną w warunkach ilość zapisanych danych, nawet jeśli ogólny okres gwarancyjny jeszcze nie minął.

Z kolei parametr MTBF (Mean Time Between Failures) mierzony w godzinach oznacza „średni czas między awariami”. O ile wartości wyrażonych tym parametrem nie należy odczytywać dosłownie, na pewno pomoże on określić, jak długo dysk powinien służyć nam bezawaryjnie.

Dyski SSD - jaki wybrać?

Mając na uwadze mnogość parametrów, zakup dysków SSD może być ciężkim orzechem do zgryzienia. Poniższe zasady mają na celu pomoc niezdecydowanym lub nowym, potencjalnym użytkownikom SSD podjąć właściwą decyzję: Zwróć uwagę na interfejs swojego komputera. Jeżeli jest to dysk SATA I lub dysk SATA II, prędkość dysku będzie ograniczona do standardu złącza, które posiadasz. Podobnie jest z dyskami SSD M.2 i PCIe NVMe 2.0, 3.0 i najnowszymi osiągającymi największe prędkości 4.0, które w starszych interfejsach będą osiągały maksymalną przepustowość danej generacji. Jednak niezależnie od złącza odczujesz ogromny komfort pracy i wzrost wydajności Twojego komputera.

Montaż dysku 2,5” w komputerze stacjonarnym może wymagać dodatkowych adapterów do formatu 3,5”, w którym produkowane były kiedyś masowo dyski twarde. Większość nowych obudów komputerowych jest już dostosowana do formatu 2,5” bez dodatkowych adapterów. Jeżeli zależy Ci na maksymalnej wydajności, porównując ze sobą kilka dysków zwróć uwagę na metodologię testowania. Jeżeli zależy Ci na większej niezawodności, wybieraj dyski ze złączem SATA oparte o pamięć MLC oraz TLC. Zwróć uwagę na warunki gwarancyjne i czy producent ogranicza je parametrem TBW.

Więc jaki dysk SSD kupić?

Wybór odpowiedniego dysku SSD może być trudnym zadaniem ze względu na mnogość dostępnych opcji. Istnieje wiele czynników, które należy wziąć pod uwagę, takich jak pojemność, prędkość odczytu i zapisu, cena i trwałość. Warto również zwrócić uwagę na producenta i czy dysk będzie kompatybilny z danym urządzeniem. Najlepiej jest zdecydować się na renomowany i godny zaufania brand, który zapewni nam nie tylko dobrą jakość produktu, ale także wsparcie techniczne w razie potrzeby.