Do czego służy płyta główna? Wszystko co musisz wiedzieć
Na pewno doskonale wiecie co to jest procesor, pamięć RAM czy płyta główna. Do czego służy jednak płyta główna, czyli najważniejszy element naszego komputera?
Do czego służy płyta główna?
Płyta główna, jak sama nazwa zresztą wskazuje, to absolutnie podstawowy element naszego komputera. Bez niej, nie możemy nawet mówić o samym komputerze! Za co jednak tak naprawdę odpowiada ta kluczowa część?
W największym skrócie, jest to element, który łączy ze sobą pozostałe elementy komputera i umożliwia komunikacje pomiędzy nimi. Możemy określić ją więc jako fundament, na którym możemy budować naszą wymarzoną maszynę. Jak inaczej połączylibyśmy procesor z kartą graficzną?
Dzięki płycie głównej możemy też połączyć z naszym komputerem wszystkie urządzenia peryferyjne. To właśnie ona zapewnia nam dostęp do komunikacji USB, audio, ethernetowej czy czasami również wideo. Warto również pamiętać, że to najstarszy element komputerów w formie, jaką znamy obecnie. Pierwszą płytę główną stworzyła firma IBM wprowadzając na rynek komputer osobisty zwany dzisiaj po prostu PC.
Do czego jeszcze służy płyta główna? Cóż, poza samą możliwością połączenia podzespołów znajdziemy na niej jeszcze układ BIOS-u. To zapisany w pamięci stałej zestaw procedur umożliwiających komunikację pomiędzy systemem operacyjnym a samym sprzętem. To absolutnie niezbędny fundament każdego komputera!
Zobacz: Jak sprawdzić kartę graficzną?
Budowa płyty głównej
Skoro wiecie już doskonale, do czego służy płyta główna, to omówmy teraz jej budowę. Uczciwie was jednak uprzedzamy, podamy bardzo, ale to bardzo uproszczony opis. W dodatku, nie musicie zupełnie znać wszystkich niuansów technicznych. Zainteresują one tylko osoby, naprawdę lubiące informatykę. Płyta główna to bardzo skomplikowany element!
Najprościej rzecz ujmując, płyta główna jest więc po prostu układem scalonym, czyli płytką drukowaną. Znajdziemy na niej porty i złącza umożliwiające nam podłączenie innych podzespołów. Samą płytę główną możemy podzielić natomiast na 2 obszary – mostek południowy i mostek północny.
Mostek północny odpowiada za obsługę procesora, karty graficznej oraz pamięci operacyjnej. To elementy odpowiedzialne za wykonywanie najszybszych obliczeń. Mostek południowy to z kolei miejsce, gdzie możemy podłączyć już wszystkie inne rzeczy takie jak dyski, karty sieciowe czy urządzenia USB. Warto pamiętać, że mostek północny jest niezbędny w każdej płycie głównej, południowy już nie zawsze.
Sprawdź: Komputer gamingowy do 4000 zł
Gniazdo procesora – jaki procesor pasuje do jakiej płyty głównej?
Wybierając płytę główną wybieramy też tak naprawdę procesor. Powód jest bardzo prosty – gniazdo jest kompatybilne tylko z niektórymi modelami. Bardzo często może postawić nas to w sytuacji, w której zmiana procesora na nowszy model nie będzie możliwa bez zmiany płyty głównej! A to niestety dodatkowe koszty.
Najpopularniejsze obecnie gniazdo to prawdopodobnie wciąż LGA 1200. Płyta główna wyposażona w ten model jest w stanie obsłużyć procesory Intel Core 10 i 11 generacji (Comet i Rocket Lake). Główne modele z tej kategorii to Z490, H510, B560, H570 i Z590.
Równie popularne będzie też gniazdo AM4, kompatybilne z procesorami AMD Radeon z trzeciej i czwartej generacji. To niemal wszystkie aktualne modele od AMD – fani tej firmy muszą po prostu postawić na AM4.
Od całkiem niedawna w sprzedaży znajdują się jeszcze płyty główne z gniazdem LGA 1700. Są one kompatybilne (jak na razie) tylko i wyłącznie z procesorami Intela najnowszej, czyli 12 generacji. Warto też pamiętać, że są to jedyne płyty główne na rynku będące w stanie obsługiwać pamięć DDR5!
Już wkrótce na rynku pojawią się również nowe procesory od AMD, kompatybilne z gniazdem AM5. Nie będziemy jednak o nich zbytnio pisali, bo nie znamy jeszcze zbyt wielu szczegółów technicznych.
Zobacz: Komputer gamingowy do 3500 zł - przykładowy zestaw
Format płyty głównej – który warto wybrać?
Wiemy już do czego służy płyta główna oraz jakie gniazdo procesora powinniśmy wybrać. Pora więc omówić jeszcze jeden bardzo ważny parametr – format. Tak naprawdę, przez to pojęcie możemy rozumieć ich rozmiar. Warto wziąć go pod uwagę już na etapie projektowania komputera – nasza obudowa musi być z nim kompatybilna.
Zdecydowanie najpopularniejszy format to po prostu ATX. Możemy przyjąć go wręcz za rozmiar standardowy wykorzystywany w klasycznych komputerach Midi-tower. Jego wymiary to 305 × 244 mm. Jest to przy okazji jeden z największych formatów – siłą rzeczy ma też najwięcej złączy!
Kolejno mamy płyty główne micro ATX. To nieco zmniejszona wersja o wymiarach 244 x 244 mm. Wejdzie więc z łatwością do nieco mniejszej obudowy. To świetny wybór, jeśli ogranicza nas przestrzeń i zależy nam na niewielkim komputerze.
Fanów miniaturyzacji z pewnością zadowoli za to płyta mini ITX o wymiarach 170 x 170 mm. Pamiętajcie jednak, że nie zmieścimy na niej niektórych podzespołów! Po przeciwnej stronie stoi natomiast Extended ATX (EATX) to wymiarach 305 x 277 mm – to największe płyty główne w sprzedaży!
W niektórych sklepach znajdziemy też nieco inne modele, ale należy traktować je raczej jako egzotykę. Nie oznacza to oczywiście, że nie warto ich kupować! Sprawdźcie jednak dokładnie ich wymiary i porównajcie je z waszą obudową.
Sprawdź: Karta graficzna do 2000 zł - jaki model wybrać?
Do czego służy płyta główna? – podsumowanie
Płyta główna to absolutnie niezbędny element naszego komputera. To właśnie dzięki niej, wszystkie pozostałe podzespoły mogą stworzyć jeden, współgrający ze sobą, system. Koniecznie musimy pamiętać również, że wybór płyty głównej ograniczy w pewien sposób to jaki procesor oraz jaką obudowę możemy wybrać. Warto więc dobrze przemyśleć swoje zakupy.
Pamiętajmy też, że wymiana płyty głównej jest dość problematyczna. W większości przypadków czeka nas całkowita reainstalacja systemu operacyjnego.